فشارخون یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی که منجر به بروز انواع مشکلات قلبی و عروقی می‌شود. طبق آخرین آمارهای منتشر شده از هر 3 فرد بالغ یک نفر مبتلا به فشارخون بالا است. متاسفانه با افزایش میانگین سنی افراد یک جامعه  و چاقی‌های مزمن، این آمار درحال افزایش است. این درحالی است که نزدیک به یک سوم از افراد مبتلا به فشارخون بالا، از بیماری خود مطلع نیستند؛ انجام چکاپ‌های سالانه و داشتن یک دستگاه فشارسنج دیجیتال که بتوانید هرچند وقت یکبار فشار خود و سایر اعضای خانواده را با آن چک کنید در حفظ سلامت و کنترل مشکلات احتمالی کمک شایانی می‌کند.

فشارخون بالا چیست؟

فشارخون در اصل به نیرویی که خون به دیواره سرخرگ‌ها وارد می‌کند گفته می‌شود. عوامل مختلفی مثل ورزش، استرس و اضطراب، مصرف کافئین و مصرف داروها باعث افزایش فشارخون در طی روز می‌شوند؛ اما در نهایت فشار خون به اندازه نرمال باز می‌گردد. اگر در طی روز بطور مداوم فشارخون بالاتر از حد طبیعی خود باشد، قلب ناچار به فعالیت بیشتر برای پمپاژ خون به تمامی نقاط بدن می‌شود؛ همین امر موجب آسیب قلب‌ و رگ‌ها می‌باشد.

نکته: *سرخرگ‌های بزرگ و کوچک‌تر (سرخرگچه‌ها) دیواره عضلانی بسیار قوی با خاصیت ارتجاعی دارند که در شرایط مورد نیاز برای مثال زمان ورزش کردن، متناسب با حجم خون وارد شده گشاد می‌شوند تا به‌ راحتی و بدون هیچ انسدادی اجازه حرکت آزادانه خون در بدن را بدهند. فشار خون بالا در نتیجه از بین رفتن خاصیت ارتجاعی  سرخرگها ایجاد می‌شود.

برای اندازه‌گیری فشارخون چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟

احتمالا تجربه نتیجه متفاوت در هر بار اندازه‌گیری فشارخون را داشته‌اید. فشار خون حتی در حالت استراحت نیز در حال تغییر و بالا و پایین شدن است؛ هنگام انقباض بطن‌ها فشارخون به بالاترین میزان خون و بعد از پایان انقباض به پایین‌ترین سطح می‌رسد. برای افزایش دقت در اندازه‌گیری سطح فشار خون بهتر است:

• از نوشیدن قهوه و چای که حاوی کافئین هستند تا 30 دقیقه قبل از اندازه‌گیری فشارخون خودداری کنید. کافئین موجود در این نوشیدنی‌ها موجب افزایش موقت فشار خون می‌شود.
• قبل از اندازه‌گیری فشارخون 5 دقیقه ریلکس کنید و از فعالیت زیاد خودداری کنید.
• ناشتا اقدام به گرفتن فشارخون کنید.
• هنگام اندازه‌گیری فشار خون از صحبت، خنده و شوخی بپرهیزید.
• تا 30 دقیقه پیش از اندازه‌گیری فشارخون از کشیدن سیگار خودداری کنید زیرا نیکوتین نیز مانند کافئین موجب بالا رفتن موقت فشارخون می‌شود.

عوامل موثر در ابتلا به فشارخون بالا

1. نتایج برخی از تحقیقات حاکی از آن است که پیش از 70 سالگی احتمال ابتلا به فشارخون بالا در آقایان بیشتر از خانم‌ها می‌باشد؛ درصورتی که پس از سن 70 سالگی خانم‌ها بیش از آقایان در معرض ابتلا به فشارخون بالا قرار دارند.
2. طبق نتایج تحقیقی که در سال 2018 در آمریکا در رابطه با تاثیر نژاد و رنگ پوست با ابتلا به فشارخون انجام شد، میزان ابتلا به بیماری فشار خون در مردان سیاه پوست 75.5 درصد و در مردان سفید پوست 54.5 درصد است. این آمار در زنان سیاه ‌پوست 75.7 و در زنان سفیدپوست 40 درصد می‌باشد. متخصیصن علت این تفاوت در میزان ابتلا به این بیماری را عدم دسترسی به امکانات بهداشتی، عدم تمایل به استفاده از امکانات بهداشتی و سلامتی، وضعیت اجتماعی، اوضاع اقتصادی ضعیف‌تر و نرخ سواد بهداشتی پایین بیان کرده‌اند. متاسفانه ابتلا به فشار خون بالا در سیاه پوستان در سنین پایین ایجاد شده و شدت بیشتری نسبت به سفید پوستان دارد.
3. می‌توان گفت فشارخون جزء آن دسته از بیماری‌هایی است که به صورت موروثی نیز می‌توان به آن دچار شد. در نتیجه اگر در میان خانواده درجه یک شما فردی مبتلا به فشارخون است شما نیز احتمال ابتلا به این بیماری را دارید.
4. بطور کلی با افزایش سن خطر ابتلا به فشار خون بالا افزایش می‌یابد. البته ابتلا به مشکل فشارخون بالا در سنین پایین نیز اتفاق میافتد.

معمولا ابتلا به فشارخون بالا در مردان بعد از 35 سالگی و در خانم‌ها بعد از یائسگی اتفاق میافتد.

5. یکی از عوامل تاثیرگذار در ابتلا به فشارخون بالا وزن بالا است. با داشتن یک رژیم غذایی اصولی و انجام مرتب ورزش می‌توانید به راحتی این عامل را کنترل کنید.

این نکته را در نظر داشته باشید که عدم فعالیت جسمانی کافی و داشتن رژیم غذایی ناسالم خطر ابتلا به بیماری فشارخون را افزایش می‌دهد.

6. معمولا بروز مشکل فشارخون در افرادی که تمایل بیشتری به مصرف نمک دارند، شایع‌تر از دیگران است.

7. مصرف برخی داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک، بعضی از مکمل های غذایی و قرص‌های ضد بارداری ممکن است موجب افزایش فشارخون شوند.

8. مصرف زیاد مشروبات الکلی می‌تواند فشارخون را بطور قابل توجهی افزایش دهد.

فشار خون قاتل خاموش

معمولا افراد بعد از تشخیص فشارخون بالا توسط پزشک تعجب می‌کنند. چرا که این بیماری معمولا هیچ‌گونه علائم خاصی ندارد و شما در حالی که کاملا احساس سلامتی می‌کنید، مبتلا به فشارخون هستید. قلب، مغز و کلیه‌ها توانایی کنترل فشار خون بالا را برای مدت زمان طولانی دارند؛ همین امر موجب می‌شود بدن شما بدون علائم خاصی سال‌ها درحال مبازره با فشار خون بالا باشد. همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم بهتر است برای جلوگیری از این اتفاق بطور منظم برای چکاپ پیش پزشک بروید.

برخلاف باور عموم مردم علائمی مانند زود عصبی شدن، تعریق زیاد و اختلال خواب از علائم و دلایل ابتلا به فشار خون بالا نیستند.

راهکارهای پیشگیری از ابتلا به فشار خون بالا

پیشگیری از ابتلا به فشارخون بالا یا کاهش فشارخون به سطح طبیعی، با تغییر در سبک زندگی شروع می‌شود. نکته حائز اهمیت در این باره، تاثیر این تغییرات در افزایش سلامت قلب و عروق و در نهایت کاهش احتمال سکته و بروز بیماری‌های کلیوی است.

نتایج برخی تحقیقات نشان داده که پیشگیری از ابتلا به فشار خون بالا موجب:

*کاهش بروز سکته مغزی 35 تا 50 درصد

*کاهش بروز حمله قلبی 20تا 25 درصد

*کاهش بروز نارسایی قلبی بیش از 50 درصد می‌شود.

مواردی از جمله:

• داشتن یک رژیم غذایی سالم (به حداقل رساندن مصرف چربی‌های غیراشباع و مضر، مصرف کنترل شده شیرینی‌جات و نمک)
• ورزش منظم (پیاده‌روی روزانه، یوگا، شنا و …)
• ترک سیگار (بطور کلی استفاده نکردن از انواع دخانیات)
• عدم استفاده از نوشیدنی‌های الکلی
• کنترل استرس و یادگیری نحوه برخورد با شرایط تنش‌زا
• عدم استفاده از داروها بدون اجازه و مشورت با پزشک
• کاهش وزن (درصورتی که مشکل اضافه وزن دارید) و کنترل وزن

بیشتر بدانید…

براساس رهنمودهای بین المللی، فشار خون به سه گروه طبیعی، پیش فشار خون و فشارخون بالا تقسیم می‌شود. فشار خون کمتر از mmHg  80/120 فشار خون طبیعی است و فشار خون مساوی یا بالاتر از این میزان در گروه پیش فشار خون یا فشار خوم بالا قرار می‌گیرد.

برای اطمینان از ابتلا به فشار خون بالا باید حداقل دوبار و در دو روز مختلف فشار خون خود را اندازه‌گیری کنید.